Sacristie St. Maartenskerk Tiel (bio-based transformatie)

Torre Tiel

De Sacristie (ook wel Gerfkamer) van de Grote Sint-Maartenkerk te Tiel is een transformatie in twee opvolgende fasen door ons is onderzocht. Middels een spel van het concept van zichtbaar en onzichtbaar, open en gesloten is deze transformatie ontworpen.

In de eerste fase (2019) is transformatie maatschappelijke bestemming naar wonen ontworpen door een toevoeging te plaatsen op begane grond . Een ovaal als vloer brengt een functionele tussenverdieping, een mezzanine als woonkeuken met uitzicht. In de tweede fase, na aankoop nieuwe eigenaren 2022, volgt vanuit nadere opgave voor passende bewoning de noodzaak voor beter intern verkeer en bewoning zolder. De omsloten cirkel van de in steen gemetselde spiltrap als verticale verkeersopening in oude kerkwand, is basis voor het concept van het nieuwe stijgpunt met trap & lift. Met respect voor bestaande erfgoed- & culturele kwaliteiten van gebouw & locatie is deze transformatie in Tiel door een ovaal in en cirkel aan het bestaande rijksmonument nieuwe architectuur en stedelijkheid toegevoegd.

Na opname en onderzoek zijn nieuwe tekeningen van dit rijksmonument uitgewerkt, door toevoeging van een tussenverdieping is de ruimtelijke kracht van bestaande architectuur vertaald naar nieuwe ruimte. De ovaal uit de doorsnede van het gebouw met gewelven, is ingezet als mezzanine in de ruimte begane grond. Onder die nieuwe ingebrachte vloer is ook een slaapkamer met sanitair. Vervolgens is later vanuit de nieuwe eigenaren de opgave voor het gebouw uitgebreid en is ook de zolder bewoonbaar gemaakt. Dit vraagt om een duurzaam en bestendig stijgpunt. Het zeer gewaardeerde Rijksmonument, met tevens een zeer nauwe spiltrap, voldoet dan niet. Om daar wel aan te voldoen is een nieuwe verticale verbinding ontworpen. Met deze ambitie is plots ook het kerk-kwartier in de oude binnenstad van Tiel in transformatie. Middels nauwgezet cultureel-historisch &  – stedelijk onderzoek en overleg, is een cirkel als stijgpunt ontworpen waarin het architectonische concept & erfgoed zijn bewaard (en terugkeren). Met respect voor de erfgoed- en culturele kwaliteiten van gebouw wordt aan het bestaande rijksmonument nieuwe architectuur, en aan Kerkplein Tiel als locatie ingetogen stedelijkheid  toegevoegd.

Torre Tiel is een verticaal die vrijstaat van het bestaande gebouw. Deze cilinder-vorm wordt als bio-based houtbouw per verdieping middels transparante ‘bruggen’ gekoppeld aan het bakstenen gebouw. De traptreden worden gedragen door de verticale spijlen van hout-skelet-casco en afgesloten met een transparant dak. Het interieur ontvangt  invallend daglicht en de cirkelvormige trap geeft variatie aan dat licht.  Van stadszijde kiest de nieuwe entree tussen oud & nieuw ingetogen haar positie, op deze positie verzorgt de ‘loopbrug’ een droge ontvangst. Middels een architectonisch spel van – open & gesloten – wordt het stijgpunt als toren met nieuwe functie op deze locatie verklaard. De materialisatie en openingen aan buitenzijde van verticale toren middels – verbrande – houten regels en variantie in dilatatie geven afwisseling in zicht & onzichtbaarheid en schakering van kleur en licht. Dit ondersteunt daarmee het steeds veranderende spel van – open & gesloten –