Dorpshuis (MFA) “De Hucht”
Alphen aan de Maas
Het dorpshuis De Hucht in het Gelderse Alphen was bedompt, sfeerloos en onpraktisch. Dankzij een complete metamorfose is het saaie onderkomen getransformeerd tot een modern en licht gebouw. Opvallend zijn de buitenbekleding van accoya en binnen het hergebruik van hout.
Het project is een voorbeeld van inclusieve social architecture op een dorp aan een rivier. Vanuit het verleden waren er in het dorp twee separate dorpshuizen, niet vanuit geloofsredenen maar met leeftijd als onderscheid. Middels een traject van gesprekken met besturen van de twee verschillende dorpshuizen (beide gevestigd in de Schoolstraat) werden de gebruikers en bewoners van Alphen gevraagd aan welke eisen een gebouw als multi-functionele-accomodatie (MFA) zou moeten voldoen. Daarbij moesten ze ook aan de toekomst denken. Over de eigen wensen en eisen waren de vele verschillende gebruikersgroepen snel duidelijk. De voordelen van samenvoegen heeft nog wel toelichting, presentatie aan en gesprek met gebruikers en besturen verreist. Hier komt jong en oud sport, muziek, zang, spel, dans, yoga, vergadering doen of een praatje maken. Dus dat moest ook in het vernieuwde gebouw allemaal mogelijk zijn.
Toekomstbestendigheid is geborgd door de ruimten van verschillende (en aanpasbare) afmeting en divers genoeg te maken, zodat op nieuwe onverwachte gebruiksverzoeken kan worden ingespeeld. Maar ook de maatschappelijk verantwoorde eisen vanuit de hedendaagse ontwerp – en bouwpraktijk zijn leidend geweest voor het ontwerp. Vanuit de De hergebruikte en nieuwe architectuur in dit multifunctionele gebouw is bio-based, gasloos, circulair, uitgevoer. Door, naast zeer goede isolatie, de bestaande zonnepanelen op het dak van de sportzaal uit te breiden met een nieuwe zonnepanelen op het andere dak (dorpszaal) is het gebouw qua energie zelfvoorzienend. Naast huisvesting van activiteiten van de mens, is met voorzieningen in dak en gevel voor vogel, zoogdier en insect, natuurinclusieve architectuur ontstaan.
Op het eerste oog lijkt het alsof er een geheel nieuw gebouw is neergezet. Maar schijn bedriegt. Veel van het oude pand is bewaard gebleven. Het bestaande gebouw is zo grondig aangepakt en getransformeerd, dat zowel de binnen- als buitenkant nieuw en modern ogen. Ook de indeling is sterk veranderd, waardoor ruimten logisch op elkaar aansluiten.
Was het gebouw vroeger een donker hol, nu zorgt de centrale lichtstraat dat er een zee van daglicht deze centrale ruimte binnenkomt. De gymzaal is overigens het enige gedeelte dat nog nostalgische gevoelens kan opwekken. Marcus: `We hebben de twee hoofdgebouwen beter met elkaar verbonden en daarin de gymzaal ongemoeid gelaten. Deze zaal ziet er nog prima uit en heeft een prachtige houten vloer. Wel hebben we de spouwmuren gevuld, alle radiatoren verwijderd en aan het plafond elementen gehangen die stralingswarmte afgeven. De rest van het gebouw heeft vloerverwarming.’
Bestuursvoorzitter Van der Heijdenvan Dorpshuis De Hucht is trots op wat de vrijwilligers van de De Hucht samen met de architect en de aannemer hebben bereikt. `Volgens mij hebben we nu het mooiste dorpshuis van de regio.’
Hergebruik materialen
Het zadeldak, waaronder nu een kantoor zit voor de Werkgroep Historisch Alphen aan de Maas (WHAM) en ruimten voor installaties en berging, is ook aan de linkerkant van de gymzaal doorgetrokken naar achteren. Daaronder bevinden zich onder meer een hoge gang, sanitair en een vergaderruimte. De voormalige buitengevels van die hoge gang en van de lichtstraat aan zowel de gymzaal- als barkant zijn voorzien van 6 cm brede hergebruikte vuren planken. Deze zijn op horizontale latten verticaal gemonteerd met 1 cm tussenruimte. Bijzonder is dat het hier om gerecycled hout gaat. Marcus vertelt dat de aannemer er alles aan deed om dit mogelijk te maken. Zo gebruikte dit bedrijf de oude boeiboorden van De Hucht maar kocht het ook een grote partij hout op die vrijkwam bij de sloop van een school in Den Bosch. Vrijwilligers uit het dorp, die waar mogelijk hielpen tijdens de bouw, hadden de planken tevoren behandeld met antraciet biobased olieverf. De architect merkt op dat achter de planken akoestische isolatie is aangebracht van gebruikte spijkerbroeken en oud textiel.
Vogelhuisjes en vleermuiskasten
De geheel nieuwe Maaszaal, die onder andere voor yoga, feestjes en als podiumruimte voor de gymzaal kan worden gebruikt, is als een halve cirkel aan het bestaande gebouw toegevoegd.
Dit pronkstuk, met uitzicht op de Maasdijk, bestaat uit houtskeletbouw tussen stalen vakwerkspanten en heeft een kegeldak van hout. De houten hoed die zo ontstaat, sluit aan op de gevel van baksteen. Ook de vogelhuisjes boven de ramen van de gymzaal en de vleermuiskasten boven de verdiepingsramen van de Maaszaal zijn van hout en daarmee mooi opgenomen in de geveldelen. Omdat buiten al dat hout onbehandeld is, zal het langzaamaan vergrijzen.
| ontwerp | frank marcus, klaasgeert koolhout |
| lichtontwerp | b.right-lighting |
| constructeur | BouwAdvies van der Breggen |
| fotografie | August Swietkowiak |
